We moeten op een andere manier naar afval kijken

“Als ergens veel troep op straat ligt, is er vaak meer aan de hand,” vertelt Zinzi. “Afval is vaak een symptoom van iets groters dat er speelt. Om echt tot structurele oplossingen te kunnen komen, moeten we de oorzaken en de context van het probleem onderzoeken. Meer vegen is niet altijd de oplossing.” Daarom is ze met een team een ‘academie’ gestart. Samen met een groep betrokken ambtenaren, bewoners en ontwerpers richten ze zich op 4 hotspots waar het vaak erg vies en/of onveilig is op straat, en waar veel verschillende problemen samenkomen. “Wat gebeurt er op zo’n plek precies? Wie komen er, hoe maken ze gebruik van de ruimte, wat drijft hen en hoe gaan ze onderling met elkaar om? Dat onderzoeken we.”

Hotspot Calandlaan

Een van de hotspots is de Calandlaan, in Slotervaart, waar altijd veel zwerfafval ligt. “We ontdekten dat leerlingen van de school daar vaak op straat zijn, simpelweg omdat er geen schoolplein is. En veel van de ondernemers daar runnen hun winkel alleen, waardoor ze niet even de straat op kunnen om wat op te ruimen of iemand aan te spreken. Met verschillende activiteiten hebben we hen kennis laten maken met elkaar. Dat heeft geleid tot wederzijds begrip, waardoor ze elkaar nu eerder aanspreken. Ook zullen de leerlingen nu minder snel troep op straat maken, omdat ze beseffen dat de ondernemer het dan moet opruimen en in de knel komt.”

Eigenaarschap

Om problemen in de buurt bij de wortel aan te pakken is eigenaarschap het sleutelwoord, volgens Zinzi. Dat betekent dat mensen geven om hun leefomgeving en zich verantwoordelijk voelen. “De academie probeert dat eigenaarschap op een speelse manier te prikkelen, zodat bewoners, ondernemers en leerlingen vanuit eigen enthousiasme mee gaan doen. Niet omdat het ‘moet’. Gelukkig zetten steeds meer mensen zich in voor schonere straten. We willen de lokale krachten die er zijn graag benutten, maar wel op een gelijkwaardige manier. De gemeente is niet degene die de kar trekt, we vormen samen een team.”

Guerrilla gardening op de Barajasweg

“Het afgelopen half jaar hebben we verschillende dingen uitgeprobeerd. Bij de hotspot Barajasweg in Sloterdijk was er veel verkeerd geplaatst afval voor een studentenflat. Om de buurt wat op te frissen én om bewoners wat zorgzamer met de omgeving om te laten gaan, ontstond een idee voor ‘guerilla gardening’. Op flyers met de uitnodiging om mee te doen kwam weinig tot geen reactie. Het team besloot om het gewoon te gaan doen en wat bleek: die doe-energie leidde ineens tot enthousiasme en contact tussen bewoners, die nu het beheer van het tuintje op zich hebben genomen en zich tegelijkertijd meer ontfermen over de manier waarop het huisvuil bij de container daar wordt geplaatst.”

Kamperen op het Osdorpplein

“Er zitten veel ideeën, kracht en mogelijkheden bij bewoners en ondernemers. De vraag is hoe we ons tot elkaar verhouden, hoe je mensen het beste kunt benaderen. Om dat te onderzoeken hebben we een keer een hele dag ‘gekampeerd’ met een tentje op de hotspot Osdorpplein, zonder een specifiek onderwerp op onze agenda. Hier wordt ook veel afvaloverlast ervaren. Het leverde openhartige gesprekken op met bewoners die even langs kwamen voor een praatje en vertelden wat hen in de buurt bezig houdt. Je krijgt echt andere informatie. Vaak gaat het over vertrouwen en vertrouwensrelaties, het fundament voor samenwerking.”

Experimenteren en leren

De aanpak van de academie maakt deel uit van het Nationaal Programma Samen Nieuw-West. In dit programma is de lerende werkwijze een belangrijk uitgangspunt: dingen uitproberen om tot inzichten te komen van wat wel en niet goed werkt. Zinzi kijkt al uit naar het vervolg van de academie: “Binnenkort gaan we echt concrete acties ondernemen in de buurten. En kijken wat we kunnen verbeteren in onze eigen gemeentelijke processen om ruimte te geven aan het samenspel tussen gemeente en bewoners. De oplossing voor het afvalprobleem hebben we natuurlijk niet zomaar, maar er zijn mooie eerste stappen gezet om de dingen anders te kunnen doen. Dat is nodig, want wat we al deden, dat werkt niet goed genoeg.”